Vasthouden aan de ware betekenis van woorden is niet gemakkelijk...
Narcisme een lastige term geworden. Als je er nu over leest, wordt er telkens weer een anderen betekenis aan gegeven. Het begrip 'narcisme' is door de geschiedenis heen bekend. In het oude Griekenland werd het concept opgevat als overmoed. Het is hier niet de bedoeling de hele geschiedenis van de geschriften over narcisme te herhalen. Toch is het goed om elementen uit de geschiedenis voor ogen houden, als we het vandaag de dag over narcisme hebben, om zo deze steeds grotere problematiek in onze maatschappij te kunnen karakteriseren en definiëren.
Griekse Mythologie
De term Narcisme werd voor het eerst beschreven in de Griekse mythologie. Narcissus was een knappe jonge man die alle romantische avances van de nimf Echo afwees. De mythe eindigt met dat Narcissus zich over het spiegelgladde water boog en zichzelf daarin weerspiegeld zag. Hij werd hartstochtelijk verliefd op zijn spiegelbeeld en ging daar uiteindelijk aan ten onder. Er zijn verschillende interpretaties van de mythe maar het komt er op neer dat Narcissus is bestraft voor het feit dat hij niet in staat was tot liefde voor een ander.
Het verschijnsel 'de narcist' wordt daarom vaak beschreven als:
'Iemand die niet in staat is tot liefde voor een ander'.
Dit is de essentie van narcisme. Eigenlijk kun je al het gedrag daar naar terugvoeren en elke eigenschap kun je daar aan toetsen. De grote tragedie voor de narcist is zijn onvermogen om lief te hebben. De narcist zijn structuur zorgt ervoor dat hij ongeschikt is om echte liefde te kunnen geven of te ontvangen. De narcist kan niet echt liefhebben omdat hij zijn hart heeft afgesloten. Als je alleen maar liefhebt om liefde terug te krijgen, dan is dat narcistische liefde.
De moraal van de mythologie is dat de narcist in het leven mist wat echt belangrijk is; LIEFDE. Hij is zo druk bezig met zichzelf, dat hij vergeet om van anderen te houden. Het is belangrijk te erkennen dat de narcist de wereld ervaart vanuit een referentiekader dat ernstig verstoord is. Dit komt niet alleen in uiting in romantische relaties, maar in een totaal gebrek aan; 'met liefde in het leven staan'.
Andere Definities
Volgens de Dikke van Dale is narcisme:
'ziekelijke liefde voor zichzelf '
Het woordenboek geeft dan misschien een eenvoudige definitie van narcisme, toch is het niet zo gemakkelijk om narcisme echt te definiëren.
De meeste omschrijving duiden erop dat; 'een narcist teveel van zichzelf houd'. Uiterlijk lijkt het er misschien op dat de narcist te veel van zichzelf houd, waardoor hij erg zeker en charismatisch over kan komen, maar dit is een façade. De waarheid is, dat hij helemaal niet van zichzelf houd. Hij heeft vooral onbewuste gevoelens van minderwaardigheid, angst een gebrek aan zelfvertrouwen en een vals, gebrekkig zelfbeeld. Dit alles verbergt hij achter een masker van superioriteit en grootsheid.
Narcisme is veel ingewikkelder dan het voortdurend jezelf bewonderen in een spiegel!
Door het werk van Sigmund Freud, werd narcisme een fundamenteel begrip uit de psychoanalyse. Maar, zoals het vaak met fundamentele begrippen gaat, werd ook dit in zo'n brede zin gebruikt, dat het uiteindelijk alles en niets meer betekende. Binnen de geestelijke gezondheidszorg speelt het begrip narcisme dan ook al lange tijd een wisselde rol.
Narcistische Persoonlijkheidsstoornis
Ik zal hier ook de psychiatrische definitie geven van iemand die de narcistische persoonlijkheidsstoornis heeft, gewoon om ervoor te zorgen dat ik niets weg laat. Dit is de standaard tekst, in de DSM-IV, die psychiaters gebruiken om mensen te diagnosticeren.
Hier is hun definitie van de narcistische persoonlijkheidsstoornis:
- Een pervasief patroon van grootsheid (in fantasie of gedrag), behoefte aan bewondering en gebrek aan inlevingsgevoel, meestal beginnend in de vroege volwassenheid en aanwezig in verschillende situaties.
- De persoon heeft gevoelens van grootsheid en eigen belangrijkheid (hij overdrijft bijvoorbeeld zijn prestaties, talent, kennis, contacten en persoonlijke eigenschappen en eist als superieur beschouwd te worden, ook als zijn prestaties hiertoe geen aanleiding geven).De persoon is geobsedeerd door fantasieën over succes, roem, (al)macht, genialiteit (de cerebrale narcist), schoonheid of seksuele prestaties (de somatische narcist) of een ideale, blijvende liefde.
- De persoon ziet zichzelf als uniek en meent dat hij alleen begrepen kan worden door even unieke of speciale mensen (of instellingen).
- De persoon heeft enorme behoefte aan bewondering, aandacht en bevestiging of wil gevreesd en berucht zijn.
- De persoon gelooft dat hij meer rechten heeft dan anderen. Hij wil dat anderen zich aanpassen aan zijn "onredelijke" verwachting van een voorkeursbehandeling.
- De persoon is manipulerend en gebruikt anderen om zijn doel te bereiken.
- De persoon heeft een onderontwikkeld inlevingsvermogen. Hij of zij kan of wil geen rekening houden met de behoeften of opvattingen van anderen.
- De persoon is vaak jaloers, wat gepaard kan gaan met woede. Dit leidt tot paranoïde wanen, omdat hij denkt dat anderen jaloers zijn op hem en zich op dezelfde manier gedragen als hij.
- De persoon gedraagt zich arrogant. Hij voelt zich superieur, boven de wet verheven en alom aanwezig (magisch denken). Hij wordt kwaad als hij wordt tegengesproken door mensen die hij als minderwaardig beschouwt.
*De diagnose NPS wordt gesteld wanneer 5 van de 9 criteria van toepassing zijn.
Hoewel dit misschien een handige lijst is voor psychiaters, is het een stuk lastiger om met deze lijst de narcist in het dagelijkse leven te herkennen. Volgens de symptomen van deze 'officiële' diagnostische criteria moet je weten hoe een narcist denkt. Om een narcist te kunnen diagnosticeren met deze criteria, moet je in zijn hoofd kunnen kijken... Gelukkig, kunnen vele ervaringsdeskundige, 'real-life' criteria toevoegen aan deze definities, ondanks alle vage psychologie.
